در مقدمهء چهار مقاله عروضی بقلم «نظامی عروضی»، از شاهکارهای علم و ادب عجمستانی، مورخه 550 قمری (1155 میلادی) به تصحیح «علامه محمدابن عبدالوهاب قزوینی » بنقل از همین مصحح چنین آمده است: ... این کتاب را در سال 1910به {جناب مستطاب علامه «نحریر» ( 1) مستشرق شهیر پروفسور «ادوارد برون » مد ظله العالی معلم السنه شرقیه در دارالفنون کمبریج از بلاد انگلستان ( ارائه نمودم). حال نمونه ای از این شاهکار: < از ابو رضا عبد السلام النیسابوری شنیدم در سنه 510 (هجری) بنشابور در مسجد جامع که گفت: <<بجانب طمغاج (2) همی رفتم و آن کاروان چندین هزار شتر بود روزی گرمگاه (3) همی راندم بر بالای ریگی زنی دیدیم ایستاده برهنه سر و برهنه تن در غایت نیکوئی با قدی چون سرو روئی چون ماه و موئی دراز و در ما نظاره همی کرد هر چند با وی سخن گفتیم جواب نداد و چون قصد او کردیم (4) بگریخت و در هزیمت چنان دوید که همانا هیچ اسب او را در نیافتی و کراکشان (5) ما ترکان بودند گفتند این آدمی وحشی است و این را نسناس خوانند.>>> : (لغت‌نامهٔ اسدی): نسناس جانوری بود چهارچشم سرخ‌روی درازبالا سبزموی، در حد هندوستان، چون گوسفند بود، او را صید کنند و خورند اهل هندوستان.{داروین اگر مقدمهء 4 مقاله و لغت نامه اسدی را می دید و می خواند قطعآ تحقیقاتش بهتر میشد}. بگذریم. آدم «نئاندارتال» 400000 سال پیش می زیسته اما 30000 سال پیش نسلش مثل دایناسور ها منقرض شد. همزمان با « نئاندارتال» ها، ما که انسان نام داریم حدود 250000 سال پیش پدیدار شدیم که نیازی به توصیف ندارد! لازم به توضیح است که حیوانات بکمک برنامه ای که در مغز آن ها پیشاپیش جای داده شده همهء امور روزانه خود را دقیق و معمولآ کم خطا انجام میدهند و با همین برنامه ذخیره شده بصورت اتوماتیک (یعنی جبر و نه اختیار) اخذ تصمیم می نماید. بشر امروزی نیز برنامه ای شبیه همین برنامهء حیوانات داشت ولی بتدریج طی تکامل یا «اوولوسیون» تغییر کرد و با جانوران دیگر بسیار متفاوت شد و طرز کار مغزش بصورت دو دهلیزی یا «بای کمرال» شد. این افراد بشری برای اخذ تصمیم باید صدای کسی را که حق داشت تحکم کند بشنود و طبق دستور او عمل کند. این وضعیت قرن ها ادامه پیدا کرد تا بقول کامپیوترچی ها برنامه «هنگ کرد» و به بن بست برخورد نمود و زندگی روزمره بشر «قاراش میش» شد. در آن سالها بشر بدلایل مختلف، مثل همین روز ها، مجبور به به کوچ دسته جمعی شد. این حالت دو دهلیزی تا 500-1000 سال پیش از میلاد مسیح ادامه داشته است و در خلال این 3000 سال است که اطلاعات موثق تری از بشر امروزی بدست آمده است. خواننده برای اینکه بداند تا 3000 سال پیش بشر چه وضعی داشت کافیست به نمونه های باقی مانده از این دوران که اینک نوعی بیماری بشمار می آید آشنا شود. این بیماری «شیزوفرنی» نام دارد. این افراد که بین ما زندگی می کنند و کم هم نیستند، اگر بیماریشان شدت پیدا نکند، علایم و آثار دال بر بیماری از خود بروز نمی دهند. ولی کلآ این افراد نمی توانند بصورت پیوسته فکر کنند. افکارشان منقطع و بریده بریده است. دیگر اینکه اینها شدیدآ معتقد به عقاید پوچ و بی اساس کاشته شده در مغزشان هستند. قانع کردن این افراد برای دست کشیدن از این عقاید باطل غیرممکن است. سوم اینکه این افراد در گوش خود صدای شخصی را می شنوند، مثل قرن ها پیش. این صدا به آنها تحکم میکند و می خواهد که چنین و چنان کنند.
توضیحات: (1) نحریر یعنی زیرک و ماهر و دانا! (2): طمغاج مکانی بوده است. (3): گرم+گاه= ظهر (4): البته این فضولی ها بکسی نیامده که از این حاج آفا بپرسد: «بچه قصدی»} (5): ( کراکش)= کرا+کش: همین مسافر کش زمانه ماست. قدیم با چارپا کرایه کشی می کردند حالا با پراید و مراید.